Χελώνα Caretta- CarettaΒιολογίαΣτον πλανήτη υπάρχουν επτά είδη θαλάσσιων χελωνών. Και τα 7 είδη έχουν πολλά κοινά χαρακτηριστικά όσον αφορά τον κύκλο ζωής τους. Έχουν σύνθετους κύκλους ζωής κατά τη διάρκεια των οποίων μετακινούνται μεταξύ πολλών διαφορετικών οικοτόπων. Όλες οι θαλάσσιες χελώνες ξεκινούν την ζωή τους ως έμβρυα σε αυγά που εναποθέτουν οι θηλυκές χελώνες σε αμμώδεις παραλίες. Οι περιβαλλοντικές συνθήκες, πρωταρχικά η θερμοκρασία, καθορίζουν το φύλο των νεοσσών στην κάθε φωλιά. Μετά από 46-70 ημέρες επώασης, τα αυγά εκκολάπτονται και οι νεοσσοί κινούνται γρήγορα προς τη θάλασσα. Οι νεοσσοί κάνουν την έξοδό τους συνήθως κατά τη διάρκεια της νύχτας και βρίσκουν τη θάλασσα προσανατολιζόμενοι προς τον φωτεινότερο ορίζοντα. Η καρέτα είναι μία μεγάλη θαλάσσια χελώνα με καβούκι που αποτελείται από κεράτινες πλάκες καφεκόκκινου χρώματος. Ζυγίζει κατά μέσο όρο 90 κιλά και το μήκος της φτάνει το ένα μέτρο. Τρέφεται κυρίως με θαλάσσια φυτά και ασ
πόνδυλα με ιδιαίτερη προτίμησή στις τσούχτρες.Ζει στη θάλασσα, αλλά η διαιώνισή της εξαρτάται απόλυτα από τη στεριά, αφού εκεί ολοκληρώνεται ο βιολογικός της κύκλος, με την ωοτοκία, την εκκόλαψη, και την επακόλουθη είσοδο των νεοσσών στη θάλασσα.
Οι θηλυκές Caretta caretta, αφού ωριμάσουν σεξουαλικά σε ηλικία περίπου τριάντα ετών, επιστρέφουν κάθε δύο τρία χρόνια στον τόπο όπου γεννήθηκαν οι ίδιες, για να εναποθέσουν τα αβγά τους. Προτιμούν τις αμμώδεις παραλίες με ήπιες κλίσεις και χωρίς εμπόδια, όπου η άμμος έχει τα κατάλληλα χαρακτηριστικά υφής και μεγέθους και πληροί τις προϋποθέσεις θερμοκρασίας και υγρασίας που είναι απαραίτητες για την επώαση. Γεννάνε τους καλοκαιρινούς μήνες, βγαίνοντας δύο ως τέσσερις φορές στην παραλία, αργά το βράδυ. Η εκκόλαψη διαρκεί δύο μήνες. Οι νεοσσοί, περίπου 100 σε κάθε φωλιά, έχουν μήκος πέντε εκατοστά και ζυγίζουν δεκαεπτά γραμμάρια. Μόλις εκκολαφθούν, ανεβαίνουν όλοι μαζί στην επιφάνεια της άμμου και τρέχουν αμέσως προς τη θάλασσα. Αυτό το πρώτο ταξίδι είναι το σημαντικότερο της ζωής τους, γιατί βοηθά τα χελωνάκια να προσανατολιστούν και να μπορέσουν να ξαναγυρίσουν στον ίδιο τόπο μερικές δεκαετίες αργότερα. Οι νεοσσοί έχουν να αντιμετωπίσουν πάμπολλους φυσικούς εχθρούς -καβούρια, γλάρους και ψάρια-, και η θνησιμότητά τους είναι εξαιρετικά υψηλή. Υπολογίζεται ότι σε κάθε χίλια χελωνάκια επιζεί και ενηλικιώνεται μόνο ένα!
Έχει παγκόσμια εξάπλωση (ΗΠΑ, Νότια Αφρική, Αυστραλία), όπου δημιουργεί φωλιές σε εύκρατες και υποτροπικές περιοχές. Τα Σεκάνια στη Ζάκυνθο είναι η σημαντικότερη παραλία ωοτοκίας του είδους σε ολόκληρη τη Μεσόγειο. Παρόλο που το μήκος της παραλίας είναι μόνο 500 μ. περίπου, εδώ γεννούν τα αβγά τους τουλάχιστον οι μισές από τις χελώνες που βγαίνουν γι' αυτόν το σκοπό στις ζακυνθινές παραλίες. Ανάλογα με τη χρο
νιά, οι φωλιές στα Σεκάνια κυμαίνονται από πεντακόσιες ως χίλιες - μια από τις υψηλότερες πυκνότητες ωοτοκίας στον κόσμο. Άλλες σπουδαίες παραλίες ωοτοκίας γι' αυτό το είδος χελώνας, στη χώρα μας, βρίσκονται στον κόλπο του Λαγανά (στη Ζάκυνθο), στον Κυπαρισσιακό κόλπο, στον Λακωνικό κόλπο, στο Ρέθυμνο και τα Χανιά.Κίνδυνοι - ΑπειλέςΗ υποβάθμιση και η καταστροφή των βιότοπων όπου αναπαράγεται η καρέτα θέτουν σε σοβαρό κίνδυνο την επιβίωση του είδους. Κύρια αιτία για την αλλοίωση του φυσικού χαρακτήρα των ακτών αποτελεί η άναρχη τουριστική ανάπτυξη, που συνεπάγεται δραματική συρρίκνωση των διαθέσιμων παραλιών ωοτοκίας της χελώνας: Ο θόρυβος από τα ξενοδοχεία και τις ταβέρνες τρομάζει τις θηλυκές Caretta caretta, τα φώτα αποπροσανατολίζουν τους νεοσσούς, ενώ τα οχήματα, οι ομπρέλες για τον ήλιο και οι ξαπλώστρες συμπιέζουν την άμμο προκαλώντας σοβαρά προβλήματα στην ωοτοκία και την εκκόλαψη.Σημαντικές απειλές αποτελούν επίσης η χρήση μη επιλεκτικών αλιευτικών εργαλείων -κάθε χρόνο χιλιάδες θαλάσσιες χελώνες μπλέκονται τυχαία στα δίχτυα και τα παραγάδια και πνίγονται- και η ρύπανση από προϊόντα πετρελαίου, χημικές ουσίες και σκουπίδια. Ιδιαίτερο πρόβλημα αποτελούν οι πλαστικές σακούλες, αφού οι χελώνες τις τρώνε, νομίζοντας πως πρόκειται για τσούχτρες, με αποτέλεσμα να πεθαίνουν από ασφυξία.
Τέλος, κάποιες χελώνες τραυματίζονται, μερικές φορές θανάσιμα, από ταχύπλοα σκάφη που πλέουν κοντά στις παραλίες ωοτοκίας. Πάντως, με την εφαρμογή των απαραίτητων μέτρων προστασίας, αυτή η τελευταία απειλή τείνει πλέον να μειωθεί σημαντικά.Η δράση του WWF ΕλλάςΑπό τα πρώτα χρόνια της παρουσίας του στη χώρα μας, το WWF Ελλάς έθεσε την προστασία της χελώνας καρέτα ως μια από τις βασικές προτεραιότητές του και στήριξε το έργο του Συλλόγου Προστασίας
Θαλάσσιας Χελώνας, όπως είχε κάνει νωρίτερα και το WWF International. Επιπλέον, το WWF Ελλάς ανέλαβε δράση στον νομικό τομέα στοχεύοντας τόσο στην τήρηση των υφιστάμενων μέτρων προστασίας της θαλάσσιας χελώνας όσο και στη βελτίωσή τους.Κεντρικό σημείο αυτής της δράσης είναι η άσκηση πίεσης, μαζί με άλλες οργανώσεις, για τη δημιουργία Εθνικού Θαλάσσιου Πάρκου στη Ζάκυνθο (ΕΘΠΖ), όπου βρίσκονται οι κυριότεροι βιότοποι της Caretta caretta. Η εγκαθίδρυση του ΕΘΠΖ αναμένεται ότι θα προσφέρει ένα ολοκληρωμένο θεσμικό μέσο για την προστασία των θαλάσσιων χελωνών, αλλά και για τη διασφάλιση μιας βιώσιμης οικονομικής ανάπτυξης.
Η σημαντικότερη όμως ενέργεια του WWF Ελλάς για την προστασία του είδους ήταν η αγορά της περιοχής που περιβάλλει την παραλία των Σεκανίων, στη Ζάκυνθο - τη σπουδαιότερη παραλία αναπαραγωγής της χελώνας καρέτα σε ολόκληρη τη Μεσόγειο.
Δήμητρα Σέττα
