Υπέρτατο αγαθό για τη ζωή τους θεωρούν τη φιλία οι έφηβοι, καθώς στηρίζονται στους φίλους τους, εξομολογούνται τα πάντα χωρίς να φοβούνται μην παρεξηγηθούν και τους επιλέγουν αδιαφορώντας για το κοινωνικό τους «στάτους» αλλά και για τη γνώμη των γονιών τους.
Κατά τη διάρκεια της εφηβείας τα παιδιά σε μεγάλο ποσοστό σταματούν να συζητούν τα προβλήματά τους με τους γονείς και στρέφονται στους φίλους, διότι νιώθουν μεγαλύτερη άνεση να κουβεντιάσουν χωρίς να προσέχουν τι θα πουν αλλά και γιατί έχουν κοινά ενδιαφέροντα και δραστηριότητες, όπως το γήπεδο για τα αγόρια και τα ψώνια για τα κορίτσια.
Οι σημερινοί νέοι δεν ενδιαφέρονται για το κοινωνικό ή οικονομικό επίπεδο των φίλων τους και η επιλογή γίνεται κατά κύριο με βασικό κριτήριο την αλληλοκατανόηση και τη δυνατότητα να βασιστούν πάνω τους.
Τα συμπεράσματα αυτά προέκυψαν από έρευνα που πραγματοποίησαν δύο εκπαιδευτικοί στους μαθητές και των τριών τάξεων του 9ου Γυμνασίου Καλλιθέας, προκειμένου όπως οι ίδιοι λένε να «διερευνήσουν τις στάσεις και αντιλήψεις των μαθητών του γυμνασίου για τη φιλία. Ένα θέμα που, όπως αποδεικνύεται και από τα ευρήματα, απασχολεί το σύνολο σχεδόν του μαθητικού πληθυσμού και είναι πολυδιάστατο».
Σχετικά με τη φιλία μεταξύ των εφήβων ο κ. Νίκος Αναστασάτος, διευθυντής του γυμνασίου και ένας εκ των δύο ερευνητών, υπογραμμίζει ότι «αν στη σημερινή εποχή υπάρχει μια τάση, η οποία εν πολλοίς είναι κατασκευασμένη από τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης, και οι αναφορές για τους εφήβους είναι από απαξιωτικές έως μηδενιστικές για τα ενδιαφέροντα, τις επιδόσεις και τη συμπεριφορά τους, η πραγματικότητα είναι εντελώς διαφορετική».
Ο κ. Αναστασάτος πιστεύει κρίνοντας και από τα ευρήματα της μελέτης ότι «οι σημερινοί μαθητές και ευαισθησίες έχουν και από ιδανικά εμφορούνται. Μάλιστα σε αντίθεση με το παρελθόν είναι πολύ περισσότερο «απελευθερωμένοι», δεν τους διακατέχουν προκαταλήψεις, όπως για παράδειγμα τα κοινωνικοοικονομικά στρώματα από τα οποία προέρχονται ή οι επιδόσεις τους στο σχολείο για να έχουν κάποιον φίλο. Ακόμα η φιλία και η παρέα αποτελούν πολύ σημαντικό παράγοντα για την παρούσα φάση της ζωής τους και το δηλώνουν με πολλούς τρόπους και εντελώς αποσαφηνισμένα. Η μη κοινωνικότητα των ενηλίκων και ο ανταγωνισμός είναι έξω από τις αντιλήψεις τους και η στάση τους είναι εντελώς υγιής».
Ανάλογη είναι και η θέση της φιλολόγου κ. Λίνας Κεχαγιά, που συμμετείχε στην έρευνα και η οποία τονίζει ότι η φιλία μεταξύ των παιδιών είναι απολύτως απαραίτητη και υπογραμμίζει: Η εφηβεία είναι η περίοδος της μετάβασης από την παιδική στην ώριμη ηλικία, ισοδυναμεί με μια «δεύτερη γέννηση», που γίνεται προοδευτικά. Τα παιδιά πρέπει ν αφήσουν σιγά σιγά την οικογενειακή τους προστασία, ν αποχωριστούν την παιδική τους ηλικία. Μια από τις σημαντικότερες κοινωνικές σχέσεις που αναπτύσσουν τα παιδιά και οι έφηβοι είναι και η μεταξύ τους φιλία, που είναι απολύτως απαραίτητη, κυρίως αυτή την περίοδο της εφηβείας, κατά την οποία αλλάζουν οι σχέσεις που είχαν με την οικογένεια. Η φιλία είναι μια συναισθηματική και πολύπλοκη σχέση μεταξύ ισότιμων και κυρίως συνομήλικων ατόμων. Πρόκειται για μια κοινωνική αξία με σημαντική θέση στις ανθρώπινες σχέσεις, είναι ένα πανανθρώπινο, διαπολιτισμικό και διαχρονικό φαινόμενο, που παρατηρείται σε όλους τους πολιτισμούς».
ΤΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ
Δεν θεωρούν σημαντική τη γνώμη των γονιών για τους φίλους τους
Στα χαρακτηριστικά που θέλουν οι μαθητές για τους φίλους τους ως βασικά κριτήρια θέτουν: Τη δυνατότητα να βασιστούν πάνω τους. Την κατανόηση, την άνεση να μιλούν χωρίς κίνδυνο παρεξήγησης. Οσον αφορά τη γνώμη των γονιών τους για τους φίλους τους, οι μαθητές δεν τη θεωρούν ιδιαίτερα σημαντική. Σημαντικό είναι το εύρημα που δείχνει, όσον αφορά τα αγόρια, ότι 7 στα 10 θέλουν οι φίλοι τους να τους καλύπτουν σε τυχόν παράπτωμα, κάτι που για τα κορίτσια είναι ασήμαντο.
Περίπου 3:10 μαθητές δήλωσαν ότι έχουν μεγάλη παρέα, 6:10 απαντούν ότι η παρέα τους είναι μεικτή, οι μισοί λένε ότι έχουν πολλές και διαφορετικές παρέες, ενώ η πλειονότητα δήλωσε ότι ο στενός φίλος τους ανήκει στο ίδιο φύλο.
Τόσο τα αγόρια όσο και τα κορίτσια δηλώνουν ότι όταν είναι με τους φίλους τους συζητούν τα ερωτικά τους ζητήματα (όχι όμως για σεξουαλικές σχέσεις), τα μυστικά τους κυρίως στον χώρο του σχολείου, όπως και τα προβλήματά τους (κάτι που αποφεύγουν να κάνουν με τους γονείς τους), ακούν μουσική στο δωμάτιό τους -μια αγαπημένη και διαχρονική ενασχόληση των εφήβων- διαβάζουν με τον φίλο τους τα μαθήματά τους και ασχολούνται με τα κοινά τους ενδιαφέροντα.
Τι κάνουν, όμως, όταν βρίσκονται με την παρέα τους; Σύμφωνα με τις απαντήσεις που έδωσαν, 8:10 πηγαίνουν σινεμά, κάνουν αθλητισμό... φάρσες και βόλτες τα βράδια. Τα αγόρια προτιμούν το γήπεδο ή την τηλεόραση. Τα κορίτσια αντίθετα πηγαίνουν στα μαγαζιά και τους αρέσει να ενημερώνονται για τη μόδα.
Ως προς το προφίλ των μαθητών, 8:10 δηλώνουν ότι ακολουθούν τις αποφάσεις της παρέας, επηρεάζονται από τους φίλους τους και κάνουν εύκολα παρέες. Ελάχιστα παιδιά (μόνο 1:10) δηλώνουν ότι μπορούν να ζήσουν χωρίς τους φίλους του, αλλά τόσο τα αγόρια όσο και τα κορίτσια δηλώνουν ότι απομονώνονται ορισμένες φορές ή συχνά και ότι νιώθουν μοναξιά.
Σχεδόν στο σύνολό τους οι μαθητές θεωρούν ότι η φιλία είναι δυνατή μεταξύ ατόμων διαφορετικών φύλων και προκρίνουν τα κοινά ενδιαφέροντα.
Για τις φιλίες οι μαθητές δεν θέτουν κριτήρια κοινωνικά, σχολικών επιδόσεων, τη γνώμη των γονιών τους ή τα μελλοντικά σχέδια, αλλά την κατανόηση και τη δυνατότητα να νιώθουν ότι μπορούν να στηριχθούν σε κάποιον όταν χρειάζεται.
Τέλος μεγάλο ποσοστό (2:10 των μαθητών) δηλώνει ότι τους αρέσει να απομονώνεται και κυρίως ότι νιώθει μοναξιά, στοιχείο που οι ερευνητές θεωρούν ανησυχητικό.
ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ
Η φιλία διαμορφώνει την προσωπικότητα
1 Η «φιλία» στην εφηβική ηλικία και μάλιστα με σημείο αναφοράς τους μαθητές του Γυμνασίου είναι πολύ σημαντικός παράγοντας στη διαμόρφωση της προσωπικότητας των μαθητών και στην υγιή ψυχοπνευματική εξέλιξή τους. Από την άποψη αυτή, είναι μια κρίσιμη παράμετρος που δεν πρέπει να διαφεύγει από την εκπαιδευτική κοινότητα.
2 Οι εκπαιδευτικοί θα πρέπει να συνειδητοποιήσουν ότι η φιλία είναι κάτι πολύ σημαντικό για την ηλικία αυτή και θα πρέπει να είναι προσεκτικοί στις εκφράσεις τους και να ενισχύουν μέσα από ομάδες εργασίας και τον τρόπο διδασκαλίας τις φιλικές σχέσεις των μαθητών.
3 Το μεγάλο ποσοστό των μαθητών που δηλώνουν ότι τους αρέσει να απομονώνονται και ότι νιώθουν μοναξιά θέτει την αναγκαιότητα ύπαρξης ψυχολόγων στα σχολεία στη σημερινή εποχή, ρόλο που εν μέρει επωμίζονται κάποιοι εκπαιδευτικοί, αλλά χωρίς εξειδικευμένες γνώσεις.
